Ginsenosides hoặc panaxosides là một lớp học của glycosides steroid , và saponin triterpene , đặc biệt tìm thấy trong chi cây Panax ( nhân sâm ) nên còn gọi là saponin nhân sâm để phân biệt với các loại saponin trong nhiều loại thảo dược khác.
Ginsenosides là chất quan trọng trong các mục tiêu nghiên cứu, khi chúng được xem như là các hợp chất chính đứng đằng sau những hiệu quả của nhân sâm. Bởi vì ginsenosides xuất hiện trong nhân sâm và 1 số loại thực vật khác (chủ yếu ở nhân sâm) cùng với nhiều hợp nhất như fenolic hay acid amin protein polyacetylene dẫn đến nhiều khó khăn trong việc đánh giá về hiệu quả của nhân sâm, tác động của chúng rất phức tạp và khó khăn để nghiên cứu.
Ginsenosides được phân tách bằng sắc ký cột . Hàm lượng Ginsenoside có thể khác nhau tùy thuộc vào giống cây sâm (panax) và giai đoạn sinh trưởng, phát triển của nhân sâm vào thời gian khác nhau trước khi thu hoạch và cũng bị ảnh hưởng khá nhiều bởi quy trình và phương pháp chế biến .
Gốc sâm hay thân củ sâm còn gọi là rễ chính là cơ quan được sử dụng thường xuyên nhất, chứa nhiều phức hợp saponin nhân sâm quan trọng nhất. Chúng thường được phân chia thành hai nhóm: nhóm Rb1 (đặc trưng bởi protopanaxaDiol – PD gồm Rb1, Rb2, Rc và Rd) và nhóm Rg1 ( protopanaxaTriol PT : Rg1, Re, Rf, RG2).
Saponin Rb1
Theo một số nghiên cứu thì hàm lượng saponin Rb1 nhiều nhất là ở Panax quinquefolius (Nhân sâm Hoa Kỳ). Các nghiên cứu cho thấy saponin Rb1 có ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản ở động vật (bao gồm cả con người) đặc biệt là giống đực (hay như phương đông là bổ thận), có tác dụng kích thích sản sinh tinh trùng.
Một số nghiên cứu gần đây cho thấy rằng Saponin Rb1 ảnh hưởng đến sự phát triển của phôi thai chuột, có tác động ảnh hưởng đến phôi thai gây ra dị tật bẩm sinh (Nên phụ nữ có thai không được sử dụng nhân sâm liều lớn).
Một công trình nghiên cứu khác cho thấy Saponin Rb1 có thể làm tăng sản xuất testosterone ở chuột đực gián tiếp thông qua sự kích thích của hóc môn luteinizing y học cổ truyền Trung Quốc khẳng định rằng Panax quinquefolius thúc đẩy âm trong cơ thể. Testosterone đóng vai trò quan trọng trong việc giảm quá trình lão hóa và khả năng sinh lý ở giống đực.
Ngoài ra nó còn ức chế chemoinvasion trong mạch máu, ngăn ngừa phân hủy chất béo và kích thích tạo insulin có tác dụng lưu thông khí huyết ngăn ngừa hình thành mỡ máu hay xơ vữa động mạch .
Một số nghiên cứu còn cho thấy Ginsenoside Rb1 tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương làm giảm sự hưng phấn quá khích, ổn định thần kinh cải thiện trí nhớ
Ginsenoside Rb2
Thí nghiệm được thực hiện trên một loại sâu ” Caenorhabditis elegans ” và tuổi thọ của chúng trong môi trường thừa cholesterol với sự hiện diện của các ginsenoside – Rc . Với môi trường thừa cholesterol trên sâu Caenorhabditis elegans các nhà khoa học đã được dự kiến sẽ làm giảm thời gian tồn tại của sâu nhưng kết quả chứng minh điều ngược lại: Việc tiêu thụ ginsenoside – Rc đã kéo dài tuổi thọ bình thường của sâu. Từ nghiên cứu này chúng ta có thể thấy Rb2 có tác dụng giảm Cholesterol trong máu gián tiếp tăng cường tuổi thọ.
Các thí nghiệm tác động của saponin Rb2 trên những bệnh nhân tiểu đường cho thấy khả năng chuyển hóa đường và chất béo trong máu tăng isulin phân giải cholesterol. Còn khi sử dụng trên người khỏe mạnh thì không có tác động đáng kể từ đó có thể kết luận Rb2 giúp cân bằng lại sự tổ hợp isulin và cholesterol ở người.
Ginsenoside Rc
Là một phân tử steroid có thể được tìm thấy trong nhân sâm và được công nhận hiệu quả trong sản xuất thuốc an thần hơn ginsenosides khác, chẳng hạn như ginsenoside Re hoặc ginsenoside Rg.
Trong một nghiên cứu về bệnh ung thư vú và tác dụng của các ginsenosides khác nhau, kết quả cho thấy ginsenoside–Rc là có khả năng ức chế sự tăng trưởng của các tế bào ung thư thông qua ức chế RNA tổng hợp chuỗi DNA của tế bào ung thư ngăn cản kìm hãm chúng nhân bản làm chậm suy yếu quá trình phát tán tế bào ung thư.
Tổng hợp kết quả cho thấy rằng ginsenoside–Rc có thể có tác dụng ngăn ngừa hoặc hạn chế sự phát triển của bệnh ung thư vú.
Một nghiên cứu nữa cũng chứng minh tác dụng của các ginsenoside-Rc đối với khả năng di chuyển của tinh trùng. Dữ liệu từ thử nghiệm này cho thấy một sự gia tăng đáng kể về sức khỏe của tinh trùng, chúng hoạt bát hơn chịu khó di chuyển hơn khi sử dụng ginsenoside–Rc.
Ginsenoside Rd
Có tác dụng chủ yếu đối với hoocmon vỏ thượng thận đóng vai trò quan trọng trong chống viêm, dị ứng tăng khả năng miễn dịch ở cơ thể, ngoài ra còn giúp giảm stress căng thẳng ở não bộ.
Rg3
Cũng có công dụng kích thích isulin phân giải đường, giảm cholesterol nhưng yếu hơn Rc, ngoài ra nó còn suy yếu những DNA lạ (ví dụ DNA tế bào ung thư, virus, vi khuẩn) qua đó góp phần làm tăng tác dụng của các thuốc điều trị ung thư, nó còn tác dụng lên huyết thanh ngăn các tiểu cầu kết dính với nhau bảo vệ não bộ ngăn suy giảm trí nhớ.
Rh2
Công dụng giống Rg3 nhung chủ yếu về ung thư như ức chế sinh sản di truyền DNA của tế bào ung thư.
Nhóm Rg1 ( protopanaxaTriol PT : Rg1 , Re , Rf , RG2 ).
Rg1
Dường như là phong phú nhất ở Panax ginseng (Nhân sâm Trung Quốc /Hồng Sâm Hàn Quốc). Cải thiện khả năng học tập và tăng cường mức độ synaptophysin vùng đồi thị ở chuột, tăng khả năng sản sinh estrogen ở nữ (có thể giải thích cho sự thúc đẩy của lý thuyết “âm”) có tác dụng quan trọng trong điều hòa kinh nguyệt và khả năng thụ tinh ở nữ giới.
Một nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng Rg1, chiết xuất từ Panax ginseng có thể làm giảm bớt sự oxy hóa trong gan của những con chuột thí nghiệm, Rg1 có tác động giảm căng thẳng sự hưng phấn quá độ. Ngoài ra một số nghiên cứu khác cho thấy khả năng tăng cường miễn dịch ổn định nhiệt độ của cơ thể phục hồi tổn thương do sốt virus tăng cường trí nhớ.
Rg 2
Ginsenoside RG2 xuất hiện phong phú trong Panax ginseng và có thể bảo vệ suy giảm trí nhớ thông qua chống apoptosis sự kết dính tiểu cầu tăng khả năng lưu thông máu lên não.
RG2 là một glycoside α-L-RHA → β-D-GLC của panaxatriol.
Rh 1
Thí nghiệm cho thấy tác dụng nhiều đến gan phục hồi sự tổn thương ở gan, giúp gan hoạt động bình thường, có một số tác dụng đối với sự hạn chế nhân bản tế bào ung thư.
Re
Có tác dụng đối với hoocmon vỏ thượng thận.
Rf
Hiện diện trong nhân sâm Panax , không có mặt trong Panax quinquefolius (sâm hoa kỳ) chủ yếu tác dụng giảm đau và quá trình tổng hợp chất béo.